Νεοελληνική Γλώσσα και Γραμματεία

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στηρίζεται στη χρήση της γλώσσας ως κοινωνικού προϊόντος που γεννήθηκε από την ανάγκη του ανθρώπου για επικοινωνία. Αυτό καθορίζει το βασικό χαρακτηριστικό της ως φορέα ιδεών, αντιλήψεων, άρα πολιτισμού και παιδείας, ακόμα και συναισθημάτων. Επιπλέον, η γλώσσα εξελίσσεται και έχει την ευελιξία να προσαρμόζεται στις περιστάσεις. Τέλος, η ποιότητα και το ιδιαίτερο ύφος της μπορεί να ποικίλλει και αυτό προσδίδει τη λογοτεχνικότητα στο λόγο.

Τα πιο πάνω χαρακτηριστικά της γλώσσας μας -σε αμιγώς γλωσσικό και λογοτεχνικό επίπεδο- μελετούν οι δύο διαφορετικοί κλάδοι του μαθήματος:
Νεοελληνική Γλώσσα
Νεοελληνική Γραμματεία

Στην Ιόνιο Σχολή πιστεύουμε ότι ο επικοινωνιακός χαρακτήρας της γλώσσας επιδρά ουσιαστικά στη διαμόρφωση των σχέσεων μεταξύ των μελών μίας κοινότητας, στη δράση τους και στη δημιουργία πολιτισμού. Ως εκ τούτου η χρήση της γλώσσας με τρόπο που ανταποκρίνεται στην εκάστοτε περίσταση αποτελεί μόνιμη διδακτική επιδίωξή μας, προκειμένου οι μαθητές να είναι εν τέλει σε θέση να επικοινωνούν - να μεταδίδουν αλλά και να αντιλαμβάνονται μηνύματα - με τον καλύτερο τρόπο.

Νεοελληνική Γλώσσα

ΣΚΟΠΟΙ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην πολυμορφία, τις σημασιολογικές αποχρώσεις  και την προσαρμοστικότητα της γλώσσας. Προτεραιότητα δίνεται στον επικοινωνιακό χαρακτήρα της.

Ειδικότερα με τη διδασκαλία του μαθήματος επιδιώκεται:
1. Να γνωρίσουν οι μαθητές τα είδη του λόγου, προφορικού και γραπτού, και τον τρόπο οργάνωσής του.
2. Να ασκηθούν στην κατανόηση κειμένων και στον εντοπισμό βασικών νοηματικών αξόνων.
3. Να εμπλουτίσουν το γλωσσικό τους κώδικα.
4. Να αρθρώνουν ορθό λόγο, σε προφορικό και γραπτό επίπεδο, προσαρμόζοντάς τον στις εκάστοτε περιστάσεις.
5. Να εξοικειωθούν με τη χρήση των λεξικών καθώς και των εγχειριδίων της Γραμματικής και του Συντακτικού.

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ
Για καθεμία από τις τάξεις του Γυμνασίου καθορίζεται ως διδακτέα ύλη αυτή που περιέχεται στο αντίστοιχο σχολικό εγχειρίδιο.
Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σπουδών η διδασκαλία της κάθε  ενότητας απαιτεί 3 ή τέσσερις ώρες, ενώ προστίθεται μία διδακτική ώρα, η οποία αφιερώνεται στην παραγωγή γραπτού λόγου στην τάξη.
Μέριμνά μας σε κάθε περίπτωση είναι η πληρέστερη και ουσιωδέστερη προσέγγιση της ύλης.
     
ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΟΝΙΟ ΣΧΟΛΗ
Κάθε ενότητα του σχολικού εγχειριδίου αποτελείται από τα εξής μέρη:
Α Κείμενα σχετικά με το θέμα της ενότητας
Β Γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα
Γ Λεξιλόγιο
Δ Παραγωγή λόγου

Η μέθοδος διδασκαλίας που χρησιμοποιείται είναι η επικοινωνιακή.
Αφετηρία της διδακτικής πράξης αποτελούν τα κείμενα της ενότητας.  Κατά το σχολιασμό τους προκύπτουν ενδιαφέρουσες προεκτάσεις και αξιοποιούνται τα βιώματα και οι εμπειρίες των μαθητών, οι οποίοι δεν παρακολουθούν αποστασιοποιημένοι, αλλά συμμετέχουν ενεργά. Στόχος δεν είναι σε καμία περίπτωση η λογοτεχνική ανάλυση αλλά η ανάδειξη του λειτουργικού ρόλου της γλώσσας, καθώς επίσης και η ανταλλαγή ιδεών που δύναται ο μαθητής να αξιοποιήσει στο τέταρτο μέρος (παραγωγή λόγου).
Τα ίδια αυτά κείμενα χρησιμοποιούνται για να διαπιστώσουν οι μαθητές τα μορφολογικά ή συντακτικά φαινόμενα, στα οποία αναφέρεται η ενότητα.

Τέλος, η διδασκαλία του λεξιλογίου γίνεται στην τάξη και στη συνέχεια αξιοποιείται στην παραγωγή γραπτού ή προφορικού λόγου. Τα κείμενα των μαθητών επιστρέφονται διορθωμένα, γεγονός που αναδεικνύει τον «εποικοδομητικό ρόλο» του λάθους.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ
Η αξιολόγηση του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας στο Γυμνάσιο συνάδει με τη φύση του μαθήματος, το οποίο μελετά τη γλώσσα ως προς τη μορφή και τη σημασιολογία. Έτσι μπορεί να λάβει ποικίλες μορφές, η καθεμία από τις οποίες ελέγχει διαφορετικές πτυχές. Πιο συγκεκριμένα ο διδάσκων αξιολογεί τους μαθητές:
μέσω προφορικών ασκήσεων: αξιολογούν το μαθητή ως πομπό αλλά και ως δέκτη του προφορικού λόγου.
μέσω γραπτών ασκήσεων: Ο διδάσκων, έχοντας στη διάθεσή του το «Τετράδιο Εργασιών», επιλέγει από αυτό εκείνες τις ασκήσεις-δραστηριότητες που θα ελέγξουν την ικανότητα του μαθητή να κατανοεί, να αναγνωρίζει τον τρόπο οργάνωσης ενός κειμένου, να αντιλαμβάνεται τη λειτουργία διαφόρων μορφο-συντακτικών φαινομένων και να εντάσσει το λεξιλόγιο στο σωστό περιβάλλον.
μέσω εκθέσεων: αξιολογούν την ικανότητα του μαθητή να οργανώνει σωστά το γραπτό λόγο του σε επίπεδο δομής, περιεχομένου και έκφρασης.

Νεοελληνική Γραμματεία

ΣΚΟΠΟΙ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Η διδασκαλία του μαθήματος της Νεοελληνικής Γραμματείας στοχεύει στη γνωριμία των μαθητών με  τα λογοτεχνικά κείμενα, πεζά και ποιητικά, της ελληνικής αλλά και της ξένης λογοτεχνίας και την εξοικείωσή τους με τον τρόπο προσέγγισης των κειμένων αυτών.
Ειδικότερα με τη διδασκαλία του μαθήματος επιδιώκεται:

1. Να απολαμβάνουν οι μαθητές την ανάγνωση των λογοτεχνικών κειμένων και ταυτόχρονα να διεγείρεται το ενδιαφέρον τους για τον περαιτέρω σχολιασμό τους.
2. Να αντιληφθούν ότι το κάθε λογοτεχνικό κείμενο αποτελεί μέσο έκφρασης του δημιουργού του και αποτυπώνει τον τρόπο με τον οποίο εκείνος προσλαμβάνει την πραγματικότητα.
3. Να «παρατηρούν» το κείμενο και να αξιοποιούν εκείνα τα στοιχεία που θα τους βοηθήσουν να το ερμηνεύσουν.
4. Να εθισθούν στη δημιουργική ανάγνωση, στοιχείο που θα τους χρησιμεύσει όχι μόνο στη σχολική ζωή αλλά και στη μετέπειτα πορεία τους ως ακαδημαϊκών πολιτών.
5. Να ανασυνθέτουν δεδομένα και να δομούν το δικό τους προφορικό ή γραπτό κείμενο.
     
ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ
Στο μάθημα της Νεοελληνικής Γραμματείας δεν καθορίζεται συγκεκριμένη ύλη από το Υπουργείο Παιδείας. Ο διδάσκων επιλέγει κατά την κρίση του ελεύθερα από το σχολικό εγχειρίδιο τα κείμενα που θα διδάξει.
Επιδίωξή μας είναι να γνωρίσουν οι μαθητές όσο το δυνατό πιο πολλά και πιο αντιπροσωπευτικά έργα Ελλήνων συγγραφέων με ιδιαίτερη έμφαση στις τελευταίες περιόδους της λογοτεχνικής μας παραγωγής. Με τον τρόπο αυτό οι μαθητές έρχονται σε επαφή με λογοτεχνικά έργα από την αρχή της Νεοελληνικής Γραμματείας μέχρι τα πιο πρόσφατα, αποκτώντας συναίσθηση της ενότητας και της συνέχειας.
Επικουρικά στη διδασκαλία λειτουργεί το εγχειρίδιο «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας», που περιλαμβάνει εισαγωγικά σημειώματα για την κάθε λογοτεχνική περίοδο και βιογραφικά στοιχεία των συγγραφέων.
     
ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΟΝΙΟ ΣΧΟΛΗ
Κατά τη διδασκαλία του μαθήματος έχουμε πάντοτε στο νου μας ότι στόχος είναι η προσέγγιση του κειμένου και η ενθάρρυνση του μαθητή, ώστε να ανακαλύψει μόνος του το δρόμο που θα τον οδηγήσει στην ερμηνεία. Η μέθοδος διδασκαλίας συνίσταται στην ερμηνευτική προσέγγιση, όπου πρωταγωνιστής είναι ο  μαθητής. Ο ρόλος του διδάσκοντος είναι καθοδηγητικός και μακράν απέχει από αυτόν της αυθεντίας. Επιδιώκεται η ερμηνεία του κειμένου που είναι κοινή στους περισσότερους αναγνώστες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι διαφορετικές «αναγνώσεις» αποθαρρύνονται. Aντίθετα, αξιοποιούνται και αποτελούν την αφόρμηση για περαιτέρω διερεύνηση.

Συχνά η διδακτική πορεία υποβοηθείται, συμπληρώνεται ή ενισχύεται από εξωκειμενικές αναφορές, εποπτικά μέσα ή τη σύνδεση με άλλα γνωστικά αντικείμενα.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ
Ιδιαίτερης αξίας είναι η συμμετοχή του μαθητή κατά τη διάρκεια της ανάλυσης και του σχολιασμού τού προς διδασκαλία κειμένου: ερωτήσεις που σχετίζονται με το περιεχόμενο, τη δομή, τους χαρακτηρισμούς προσώπων, τη γλώσσα, το ύφος και κάθε είδους αισθητικές  εκτιμήσεις  προκαλούν το ενδιαφέρον του μαθητή, τον κινητοποιούν και βοηθούν το διδάσκοντα να αξιολογήσει το βαθμό συμμετοχής και την επίδοσή του. Προς την ίδια κατεύθυνση λειτουργούν και οι εργασίες που δίδονται για το σπίτι. Αυτές απορρέουν πάντοτε από τη διδακτική διαδικασία και τα όσα έχουν σχολιασθεί στην τάξη. Ως εκ τούτου μέσω αυτών ο διδάσκων ελέγχει την προσήλωση του μαθητή, την κατανόηση των διδαχθέντων και τον αξιολογεί.

Ετήσιες εργασίες στο μάθημα της Νεοελληνικής Γραμματείας: Πρόκειται για μία σύνθετη εργασία, που στοχεύει πρωτίστως να δώσει κίνητρο στους μαθητές να ασχοληθούν με ένα λογοτεχνικό κείμενο. Παράλληλα όμως τους εξασκεί στο να προσεγγίζουν ένα τέτοιου είδους κείμενο, να εμβαθύνουν, να αναλύουν και να σχολιάζουν, όπως ακριβώς εργάζονται και στην τάξη.

Οι εργασίες αυτές ανατίθενται στους μαθητές στις αρχές Δεκεμβρίου, παραδίδονται στο διδάσκοντα καθηγητή, αξιολογούνται από αυτόν και βαθμολογούνται. Οι καλύτερες κάθε τμήματος παρουσιάζονται σε ειδική εκδήλωση, βραβεύονται με τη λήξη του σχολικού έτους και δένονται σε ξεχωριστό για κάθε τάξη τεύχος.