Ερευνητική Εργασία (Συνθετική Εργασία/Project)

H Ερευνητική Εργασία (project) αποτελεί μία καινοτόμο δράση που περιλαμβάνεται στο «Πρόγραμμα Σπουδών» της Α’ και, από το σχολικό έτος 2012-2013, και της Β' Λυκείου.
Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους οι μαθητές εκπονούν δύο (2) ερευνητικές εργασίες, μία σε κάθε τετράμηνο.
 
ΣΚΟΠΟΙ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Η Ερευνητική Εργασία αντιλαμβάνεται τους μαθητές ως μικρούς «διανοούμενους», «επιστήμονες» και «ερευνητές» και επιδιώκει:

- να ενθαρρύνει τη διερευνητική προσέγγιση της γνώσης και να ενεργοποιήσει τη σκέψη, τη δημιουργικότητα και την πρωτοβουλία των μαθητών. Η άμεση και ενεργός εμπλοκή τους σε όλες τις φάσεις της Ερευνητικής Εργασίας ξεκινά με τα ερωτήματα για το φυσικό και κοινωνικό κόσμο, προχωρά με τη διερεύνηση των θεμάτων που προκύπτουν, για να καταλήξει στην εξαγωγή τεκμηριωμένων συμπερασμάτων, στη διατύπωση λύσεων και προτάσεων.

- να προάγει τη διεπιστημονικότητα και να αυξήσει το ενδιαφέρον για τα επιμέρους μαθήματα. Η Ερευνητική Εργασία μετατρέπεται σε «πεδίο συνεργασίας» δύο ή περισσότερων επιστημονικών κλάδων και βοηθά τους μαθητές να αντιληφθούν ότι οι κλάδοι αυτοί εκφράζουν διαφορετικές, αλλά αλληλοσυμπληρούμενες, προσεγγίσεις του κόσμου μας.

- να ασκήσει τους μαθητές στον επιστημονικό τρόπο σκέψης.

- να αναπτύξει τον στοχασμό, την κριτική και την αυτοκριτική σκέψη και την προσωπική ευθύνη γύρω από τις ανθρώπινες επιλογές και πράξεις,

- να προάξει τη συλλογικότητα. Oι μαθητές, στο πλαίσιο της Ερευνητικής Εργασίας, συνεργάζονται κατά ομάδες για τη μελέτη των θεμάτων και την εκπόνηση κοινών εργασιών με επιστημονικό υπόβαθρο, τη δημιουργία καλλιτεχνικών συνθέσεων και την κατασκευή ποικίλων τεχνημάτων (κατασκευών, τεχνολογικών λύσεων, εικαστικών δημιουργημάτων, κλπ). Έτσι, το κέντρο βάρους της μαθησιακής διαδικασίας μετατίθεται στους ίδιους τους μαθητές, με τον εκπαιδευτικό να καθοδηγεί και να στηρίζει τη συνεργασία τους.

- να δημιουργήσει διαύλους επικοινωνίας του σχολείου με την τοπική κοινωνία, τα προβλήματά της και τους φορείς της,

- να εξετάζει τα θέματα σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, προετοιμάζοντας τους μαθητές να σκέπτονται και να ενεργούν υπεύθυνα ως πολίτες της χώρας τους και του κόσμου.

ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - Η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΙΟΝΙΟ ΣΧΟΛΗ
Η «Ερευνητική Εργασία» ξεκινά με τη διαμόρφωση, έγκριση και επιλογή των θεμάτων πάνω στα οποία θα εργαστούν οι μαθητές. Καθοριστικός παράγων είναι τα ενδιαφέροντα των ίδιων των μαθητών, ώστε τα θέματα της εργασίας τους να προσεγγίζουν το χώρο της προσωπικής και κοινωνικής ζωής τους. Άλλοι παράγοντες είναι η επικαιρότητα ή η τοπικότητα ενός θέματος ή ειδικότερες γνώσεις των εκπαιδευτικών.

Ακολουθεί η οργάνωση των τμημάτων και των επιμέρους ομάδων τους. Οι μαθητές δηλώνουν δύο προτιμήσεις θεμάτων και με βάση την πρώτη τους προτίμηση, όπου τούτο είναι εφικτό, οι εκπαιδευτικοί δημιουργούν τα «Τμήματα Ενδιαφέροντος», με επιμέρους ομάδες οι οποίες αναλαμβάνουν να ερευνήσουν, παράλληλα και αυτοτελώς, το καθορισμένο για κάθε τμήμα θέμα στο σύνολο των διαστάσεών του.

Η συνεργατικότητα μεταξύ των μαθητών μιας ομάδας και μεταξύ των ομάδων, οικοδομείται σταδιακά, στο πεδίο της πράξης, καθώς η Ερευνητική Εργασία γίνεται κάθε βδομάδα στην τάξη, σε ένα συνεχόμενο τρίωρο. Τα μέλη των ομάδων προσκομίζουν τα στοιχεία που συγκεντρώνουν, την προεργασία καθώς και τους προβληματισμούς τους και αλληλοενημερώνονται. Αξιοποιώντας τις υπάρχουσες υποδομές και τους διαθέσιμους πόρους του σχολείου, τις πληροφορίες που συλλέγουν από ποικίλες πηγές, και με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών προχωρούν στην εκπόνηση της εργασίας. Τα μέλη διατηρούν το προσωπικό τους ημερολόγιο και ενημερώνουν τον ατομικό τους φάκελο με όλα όσα σχετίζονται με τη δική τους συμβολή στο κοινό έργο της ομάδας.

Τελικά προϊόντα αυτής της ερευνητικής διαδικασίας που αναπτύσσει η μαθητική ομάδα, είναι:
α. η Ερευνητική Έκθεση: σε ένα συνεχές κείμενο οι μαθητές κάθε «Τμήματος Ενδιαφέροντος» παρουσιάζουν το θέμα της έρευνας και την προβληματική του, τους στόχους, τις ερευνητικές διαδικασίες συλλογής και επεξεργασίας των δεδομένων, τα συμπεράσματα και την κριτική τοποθέτηση της ομάδας
β. το τέχνημα: μπορεί να έχει τη μορφή κατασκευής, απλής ή πολυπλοκότερης, καλλιτεχνικής σύνθεσης, δισδιάστατης ή τρισδιάστατης αναπαράστασης, κολλάζ, αφίσας, βίντεο, φιλμ ή ακόμα και δρώμενου για την έκφραση κάποιας κεντρικής ιδέας ή την ανάδειξη κάποιου ζητήματος.
γ. η δράση παρέμβασης: οι μαθητές μπορούν να οργανώσουν, με την εποπτεία των υπευθύνων για την Ερευνητική Εργασία εκπαιδευτικών, ποικίλες δράσεις για την ανάδειξη του θέματος που πραγματεύτηκαν.

Στο τέλος του τετραμήνου, με την ολοκλήρωση της Ερευνητικής Εργασίας, οι ομάδες παρουσιάζουν τις εργασίες τους στη σχολική κοινότητα και απαντούν σε σχετικές ερωτήσεις, κατά τη διάρκεια σύντομης συζήτησης που ακολουθεί κάθε παρουσίαση. Ταυτόχρονα, γίνεται υποχρεωτικά κοινοποίηση όλων των Ερευνητικών Εργασιών στην ευρύτερη εκπαιδευτική και τοπική κοινότητα μέσω του διαδικτύου και άλλων πρόσφορων τρόπων.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ
Η «Ερευνητική Εργασία», ως «συλλογικό πόνημα», έχει με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και αξιολογείται με ιδιαίτερο τρόπο, σε δύο επίπεδα:

α. Αξιολόγηση της ομάδας και της συλλογικής εργασίας:
Η έμφαση στρέφεται γύρω από τέσσερις τομείς, οι οποίοι καλύπτουν:
- τη διαδικασία της έρευνας: εδώ αξιολογείται η πρωτοτυπία, η επιστημονικότητα και οι δυνατότητες αιτιολόγησης των επιλογών στους παραπάνω τομείς, η ικανότητα στην ερμηνεία και η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων, καθώς και η στοχαστικο-κριτική θεώρηση των διαδικασιών,
- το περιεχόμενο της Ερευνητικής Έκθεσης: η ορθότητα και η πληρότητα των γνώσεων και οι ομαδικές ικανότητες αξιοποίησης της γνώσης για την κατανόηση και ερμηνεία του κόσμου, η ικανότητα επίλυσης αυθεντικών προβλημάτων και λήψης αποφάσεων-η σταχαστικο-κριτική ανάλυση και αποτίμηση και της δικής τους εμπειρίας,
- τη γλώσσα και τη δομή της Ερευνητικής Έκθεσης: ως αρετές της Ερευνητικής Έκθεσης λογίζονται η ορθή δόμηση των κειμένων, η νοηματική συνεκτικότητα του λόγου, οι κατάλληλες λεξικο-γραμματικές επιλογές, η ευρηματικότητα στη συνδυαστική αξιοποίηση λόγου, εικόνας, κίνησης και ήχου (=πολυτροπικότητα) και η εσωτερική συνοχή και
- τη «δημόσια παρουσίαση» της Ερευνητικής Εργασίας: ως θετικά στοιχεία προσμετρώνται η προσέλκυση του ενδιαφέροντος, η κατανόηση και ο προβληματισμός του κοινού, ο τρόπος και τα γλωσσικά και πολυτροπικά μέσα που επέλεξε η ομάδα για να παρουσιάσει την εργασία της και να εξηγήσει τα ερευνητικά ερωτήματά και τη σπουδαιότητά τους, τη μεθοδολογία και τη διεξαγωγή έρευνας, τα συμπεράσματά, τις κρίσεις και τις προτάσεις της ομάδας.

β. Αξιολόγηση του μαθητή και της ατομικής συνεισφοράς/ συμμετοχής:
Με σημείο εκκίνησης το βαθμό της ομαδικής εργασίας γίνεται και η βαθμολόγηση και των μελών τις ομάδας, με βάση το προσωπικό ημερολόγιο, την επιμέρους έρευνα και την επεξεργασία δεδομένων που θα περιλαμβάνονται στον ατομικό φάκελο και την προσωπική άποψη των υπεύθυνων εκπαιδευτικών για τη συμβολή κάθε μέλους.