Βιολογία

Το μάθημα της Βιολογίας διδάσκεται ως μάθημα Γενικής Παιδείας στους μαθητές της Α' Λυκείου, της Β΄ Λυκείου και της Γ΄ Λυκείου.
Διδάσκεται, επίσης, και ως μάθημα της Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών στους μαθητές της Γ΄Λυκείου.

ΣΚΟΠΟΙ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
- Στην Α’ τάξη του Λυκείου γίνεται προσπάθεια να παρουσιαστούν και να εξηγηθούν, με απλό τρόπο, οι λειτουργίες του πιο πολύπλοκου οργανισμού του πλανήτη μας, του ανθρώπινου σώματος. Σκοπός του μαθήματος, ωστόσο, δεν είναι μόνον η πληροφόρηση, αλλά και η ευαισθητοποίηση των μαθητών σε θέματα που αφορούν στο σώμα τους, ώστε να αποκτήσουν θετικές στάσεις και συμπεριφορές που θα συντελέσουν στη σωστή λειτουργία του οργανισμού τους.

- Στη Β’ τάξη, η διδασκαλία του μαθήματος αποβλέπει στον εφοδιασμό του μαθητή με το απαραίτητο γνωστικό υπόβαθρο, προκειμένου να είναι σε θέση να κατανοήσει τους μηχανισμούς λειτουργίας του κυττάρου και να ερμηνεύει βιολογικά φαινόμενα.

- Στη Γ΄ τάξη του Λυκείου, το μάθημα της Βιολογίας Γενικής Παιδείας πραγματεύεται τρία πολύ σημαντικά θέματα, τα οποία συνδέονται άμεσα με την καθημερινή ζωή των μαθητών: μελετά όλους εκείνους τους παράγοντες που απειλούν την υγεία του ανθρώπου και τα κυριότερα νοσήματα, τους τρόπους με τους οποίους ο ανθρώπινος οργανισμός αντιδρά, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να διαφυλαχθεί η υγεία του ανθρώπου. Οι μαθητές διδάσκονται, επίσης, τη δομή και τη λειτουργία των οικοσυστημάτων, καθώς και τα προβλήματα που έχουν προκαλέσει στη βιόσφαιρα οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Τέλος, ενημερώνονται για όσα υποστηρίζει η επιστήμη της Βιολογίας σχετικά με την προέλευση και την εξέλιξη των ειδών.

Το μάθημα Προσανατολισμού της Βιολογίας διαπραγματεύεται σύγχρονα θέματα, τα οποία βοηθούν το μαθητή να γίνει ένας καλά πληροφορημένος και ευαισθητοποιημένος πολίτης σε θέματα που σχετίζονται με τη Βιολογία.  
Οι μαθητές αναλύουν τη δομή και τις βασικές λειτουργίες του γενετικού υλικού σε μοριακό επίπεδο, καθώς και τις βλάβες που δημιουργούν προβλήματα στη λειτουργία του και οδηγούν σε ασθένειες. Επίσης, εξοικειώνονται με τη τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA που αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη της Βιοτεχνολογίας. Επιπλέον, μελετούν τις βασικές αρχές και τις εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στην Ιατρική, στη Γεωργία και στην Κτηνοτροφία, στη Βιομηχανία και την προστασία του περιβάλλοντος. Τέλος, προβληματίζονται επάνω σε ηθικά και κοινωνικά ζητήματα που ανακύπτουν από τις εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στην καθημερινή ζωή.  

Από τη διδασκαλία της Βιολογίας στο Λύκειο ο μαθητής:
1. Επαναλαμβάνει και, κυρίως, διευρύνει γνώσεις τις οποίες έχει αποκτήσει από το Γυμνάσιο και προσεγγίζει με επιστημονικά αυστηρότερο τρόπο και κριτήριο τις έννοιες, τις θεωρίες, τους νόμους και τις αρχές που διέπουν τη Βιολογία, ώστε να είναι σε θέση να ερμηνεύει διεργασίες και φαινόμενα που αφορούν στους οργανισμούς και στις σχέσεις τους με το περιβάλλον στο οποίο ζουν.

2. Ανακαλύπτει ότι η Βιολογία αντλεί και αξιοποιεί γνώσεις από τις άλλες θετικές επιστήμες. Με αυτό τον τρόπο καλλιεργεί την ικανότητα να αναγνωρίζει την ενότητα και τη συνέχεια της επιστημονικής γνώσης σε ζητήματα σχετικά με τα έμβια συστήματα. Παράλληλα, εξοικειώνεται με την επιστημονική μεθοδολογία και τον επιστημονικό τρόπο προσέγγισης, διερεύνησης, ανάλυσης και ερμηνείας του έμβιου κόσμου.

3. Διαπιστώνει ότι ο σύγχρονος άνθρωπος δε μπορεί να μένει γνωστικά και ηθικά αμέτοχος των προκλήσεων που γεννούν η καλπάζουσα γνώση και οι εξελίξεις στα επιμέρους γνωστικά πεδία της Βιολογίας, καθώς η τελευταία είναι παρούσα σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής.

ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΟΝΙΟ ΣΧΟΛΗ
Το μάθημα της Βιολογίας απαιτεί, λόγω του περιεχομένου του, μια συνολική και συνθετική θεώρηση.  Τα θέματα προσεγγίζονται με συμμετοχικές και βιωματικές μεθόδους, οι οποίες προωθούν την ανακαλυπτική μάθηση και καλλιεργούν ικανότητες, δεξιότητες και στάσεις ζωής.

Ειδικότερα, ο διδάσκων αξιοποιεί:
α. Σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας με τη χρησιμοποίηση Τεχνολογιών των Πληροφοριών και των Επικοινωνιών. Ο διαδραστικός πίνακας, τα εικονικά εργαστήρια και οι ψηφιοποιημένες αναπαραστάσεις των βιολογικών διαδικασιών και φαινομένων επιτρέπουν στους μαθητές να προσεγγίσουν με απλό και ελκυστικό τρόπο τη γνώση.
β. Τη μαθητοκεντρική και εξατομικευμένη διδασκαλία, με στόχο την ενεργοποίηση και συμμετοχή του μαθητή.
γ. Τη διαθεματική και διεπιστημονική προσέγγιση, με απώτερο σκοπό τη σφαιρική και ολιστική κατανόηση του γνωστικού αντικειμένου.
δ. Την ευελιξία που προσφέρει το μάθημα, προκειμένου να δίνει μεγαλύτερη έμφαση στη διαδικασία, με στόχο την ανάπτυξη της αναλυτικής και συνθετικής ικανότητας και της κριτικής σκέψης.
ε. Την παρατήρηση, την περιγραφή, την ανάλυση και ερμηνεία βιολογικών φαινομένων και διαδικασιών.
στ. Τις συνθετικές εργασίες που αναθέτει στους μαθητές στο πλαίσιο του μαθήματος.
 
ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ
Η διδακτέα ύλη και στις τρεις τάξεις του Λυκείου καθορίζεται από τις σχετικές διατάξεις του Υπουργείου Παιδείας και βασίζεται στα όσα περιλαμβάνονται στα σχολικά εγχειρίδια. Κατά τη διάρκεια της Α΄ και Β΄ Λυκείου ιδιαίτερη προσοχή και έμφαση δίδεται στις ενότητες που προαπαιτούνται για τη διδασκαλία της Βιολογίας στην επόμενη τάξη.

Στην Α’ τάξη του Λυκείου, οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να αναζητήσουν απαντήσεις σε ερωτήματα που αφορούν στον ανθρώπινο οργανισμό.

Ειδικότερα, στο πλαίσιο της διδακτέας ύλης, εξετάζεται:
ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται η ζωή και τα βιολογικά συστήματα,
η δομή και ο ρόλος του κυκλοφορικού συστήματος και η σύσταση και ο ρόλος του αίματος,
η δομή και ο ρόλος του σκελετού στον ανθρώπινο οργανισμό (ερειστικό σύστημα) και οι στάσεις και οι συμπεριφορές που επηρεάζουν θετικά την υγεία του,
η δομή και ο ρόλος του μυϊκού συστήματος, καθώς και η σημασία της άθλησης στη διατήρηση της καλής του κατάστασης,
η δομή και ο ρόλος του νευρικού συστήματος,
οι κυριότερες αισθήσεις και η δομή και ο ρόλος των αισθητηρίων οργάνων,
ο ρόλος των ενδοκρινών - εξωκρινών αδένων, καθώς και ο ρόλος των ορμονών στη ρύθμιση των λειτουργιών του ανθρώπου,
το αναπαραγωγικό σύστημα και τα βασικά στάδια ανάπτυξης που οδηγούν στη δημιουργία ενός νέου ανθρώπου.  

Στη B’ τάξη του Λυκείου, οι μαθητές, στο πλαίσιο της διδακτέας ύλης, εξετάζουν:
τα χημικά στοιχεία που συμμετέχουν στη δομή των βιολογικών μορίων, τη δυνατότητά τους να συνδέονται και να αλληλεπιδρούν και τις ιδιότητες των μορίων στα οποία συμμετέχουν
τον κεντρικό ρόλο του νερού στο φαινόμενο της ζωής
τις σπουδαιότερες ομάδες βιολογικών μακρομορίων (πρωτεΐνες, νουκλεϊκά οξέα, υδατάνθρακες και λιπίδια) και τους δομικούς λίθους από τους οποίους αυτά αποτελούνται
το κύτταρο ως τη βασική δομική και λειτουργική μονάδα της ζωής, καθώς επίσης τις επιμέρους κυτταρικές δομές και τις λειτουργίες που αυτές επιτελούν
τις ομοιότητες και διαφορές μεταξύ ευκαρυωτικών και προκαρυωτικών κυττάρων, όπως και μεταξύ φυτικών και ζωικών κυττάρων
τις βασικές διαδικασίες του κυτταρικού μεταβολισμού και το ρόλο τους στην οργάνωση και στη λειτουργικότητα του κυττάρου
το ρόλο των ενζύμων στις διάφορες μεταβολικές διεργασίες
τη σχέση του γενετικού υλικού με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των οργανισμών
τους τρόπους μεταβίβασης του γενετικού υλικού και έκφρασης της γενετικής πληροφορίας

Στη Γ΄ Λυκείου τόσο η Βιολογία Γενικής Παιδείας όσο και η Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης ορίζονται από το Υπουργείο ως πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα. Επομένως, η διδακτέα ύλη καθορίζεται από σχετικές εγκυκλίους.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ
Οι μαθητές αξιολογούνται από τη συμμετοχή τους, από συχνές γραπτές δοκιμασίες και προφορικές εξετάσεις και από παρουσιάσεις. Τέλος, αξιολογούνται και από τις γραπτές εξετάσεις της περιόδου Μαΐου-Ιουνίου.

Σημειώνεται πως η Βιολογία, τόσο ως μάθημα Γενικής Παιδείας, όσο και ως μάθημα της Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών της Γ΄ Λυκείου, εξετάζεται και βαθμολογείται μέσω των Πανελληνίων Εξετάσεων, στο τέλος του σχολικού έτους, βάσει των σχετικών διατάξεων.